In Opsterland in Friesland heeft, kort na het op gang komen van de vluchtelingenstroom, zich een aantal vrijwilligers opgeworpen om driemaal per week met een personenbusje vol goederen naar de grens tussen Polen en Oekraïne te rijden en vluchtelingen mee terug te nemen naar Nederland. Onder de naam “Friese Rijders”, onderdeel van de christelijke organisatie Unite in Christ, is een goed geoliede organisatie bestaande uit vrijwilligers, uit de grond gestampt.  Die heeft inmiddels veelal via kerken met betrouwbare organisaties en personen in Polen en Oekraïne contact gelegd.

Tijdens een voorlichtingsavond in de Ontmoetingskerk in Ureterp, waarbij ervaringen van de rijders werden gedeeld en verteld werd over de nood, besloten mijn vrouw Eskea en ik om ons ook als rijders op te geven. Na de intake en screening konden wij als rijdersteam worden ingezet. Vanwege ons werk waren wij alleen maar in het paasweekend beschikbaar, maar dat bleek inpasbaar en zo zijn wij als “rit 19” op Goede Vrijdag om vijf uur ’s morgens vertrokken naar Polen met een volle bus.

Wij hebben voorafgaand aan het vertrek een inzamelingsactie gehouden. Eskea heeft met een vriendin een hele dag bij een supermarkt in Ureterp gestaan om levensmiddelen, toiletartikelen en vrij verkrijgbare medicijnen te verzamelen. Het resultaat was boven verwachting. In totaal 33 bananendozen vol en daarnaast ook nog contant geld om de brandstof- en verblijfkosten te kunnen dekken. Ook de veelal zeer positieve reacties waren hartverwarmend. Door familie, vrienden en bekenden is gedoneerd en in totaal is bijna 1000 euro ingezameld waarmee ook nog spullen konden worden aangeschaft waaraan specifiek behoefte is.

Het eerste gedeelte van de reis verliep heel voorspoedig. In Duitsland is op Karfreitag alles gesloten dus geen spitsverkeer en geen vrachtwagens. De bestemming was een hotel in Jaroslaw, ruim 1400 kilometer rijden. De verwachte aankomsttijd was ongeveer acht uur ’s avonds. Een mooie tijd want dan konden wij na het eten op tijd naar bed omdat de volgende morgen de wekker weer om kwart voor vijf zou aflopen om tegen zes uur bij de Pools-Oekraïense grens te staan. Net over de grens zouden wij onze goederen overladen en een oudere dame uit Charkov meenemen weer terug de grens over.

Onze voorspoedige reis in Duitsland kreeg een ander vervolg in Polen. Hier erg veel drukte op de weg en diverse files. Tot tweemaal toe hebben wij lang stilgestaan vanwege een ongeval. De laatste keer zelfs twee uur. Uiteindelijk kwamen wij pas om half één ’s nachts in het hotel aan. De receptionist keek ons wat vreemd aan toen hij aangaf dat ontbijten vanaf zeven uur mogelijk was en wij antwoordden dat wij al om vijf uur zouden vertrekken. De kamer kostte 37 euro per nacht en dat is voor Nederlandse begrippen niet duur maar als je er maar vier uur in slaapt wordt het toch nog relatief duur…

Op naar de grens. Hoe zou dat gaan? Wij hadden verhalen gehoord over uren wachten en omdat wij zowel heen als terug de grens over moesten, hadden wij ons op alles voorbereid. Inderdaad zagen wij bij aankomst al een lange rij auto’s staan. Die stonden te wachten tot de grens om zeven uur open zou gaan. In verband met de avondklok in Oekraïne is deze ’s nachts gesloten. Omdat hulpgoederen voorrang krijgen konden wij meteen naar de grenspost doorrijden waar onze paspoorten en autopapieren door vele Poolse en daarna Oekraïense handen zijn gegaan. Binnen anderhalf uur de grens over is snel en toen wij bij het eerste tankstation na de grens aankwamen, was onze contactpersoon Boris al aanwezig. Na een hartelijke begroeting en een update over de situatie ter plaatse werden de goederen snel overgeladen in zijn bus. Inmiddels was onze eerste passagier, Elena, ook aangekomen. Zij werd door haar zoon gebracht, die ons op zijn telefoon een filmpje toonde van een kapotgeschoten flatgebouw in Charkov, dat hij de dag ervoor had gemaakt. Wat al duidelijk was bleek nu ook weer; door de Russen worden ook burgerdoelen beschoten en het is logisch dat bewoners de steden die onder vuur liggen, ontvluchten. Zij zijn hun leven niet zeker.

Elena haar dochter en kleinkind bevinden zich al in Nederland en zij wil zich graag bij hen voegen. Het blijkt een bescheiden vrouw te zijn die zeer vriendelijk is. Zij spreekt geen Engels dus met handen en voeten of Google Translate wordt gecommuniceerd. Nadat zij en wij afscheid van haar zoon hebben genomen met de verzekering dat wij goed op haar zullen passen, gaan wij weer richting de Poolse grens. Na alle formaliteiten zijn wij een uur later onderweg naar het station van Krakow om daar Yulia op te halen, een jonge vrouw die naar Polen was gevlucht vanuit het oosten van Oekraïne waar de gevechten hevig zijn. Na enig appen en zoeken wordt zij getraceerd en de tweede passagier stapt in onze bus. Het is belangrijk dat de organisatie van de Friese Rijders over betrouwbare contacten beschikken en dat dit vertrouwen er over en weer is, want het moet toch wel spannend zijn om bij onbekende mensen in een busje te stappen en vervolgens naar een onbekend ver land vervoerd te worden waar je toekomst onzeker is.

Elena en Yulia blijken het goed met elkaar te kunnen vinden en dat is fijn. Daarnaast spreekt Yulia een beetje Engels en dat is helpend. Nu onderweg naar Wrocław om meer passagiers op te halen. In eerste instantie zou er een gezin met drie kinderen meegaan maar de autoriteiten hadden de benodigde toestemming nog niet gegeven zodat wij onderweg hoorden dat vijf vrouwen in hun plaats mee zouden reizen. Het ophaalpunt was een oude school die dienst doet als noodopvang. Hier werden wij zeer hartelijk door de hulpverleners ontvangen. Wij kregen koffie, thee en een maaltijd aangeboden omdat wij even op de passagiers moesten wachten die zo kort van tevoren te horen hadden gekregen dat zij naar Nederland zouden gaan, dat zijn nog bezig waren met inpakken. De maaltijd hebben wij afgeslagen. Het voelt toch wat ongemakkelijk om te eten wat voor de vluchtelingen bestemd is. Na de thee bleken de dames gereed en zo maakten wij kennis met Svetlana met twee dochters en Tanya met één dochter. De hulpverleners zorgden voor de vertaling van alle vragen die de vluchtelingen hadden. Hoe komen wij als de oorlog voorbij is weer terug? Doen jullie dat ook? Kunnen wij aan het werk in Nederland? Waar komen wij terecht? Volkomen logische vragen die wij niet allemaal konden beantwoorden. De onzekerheid moet echt vreselijk zijn voor deze vrouwen die voorheen nooit buiten Oekraïne waren geweest en nu meer dan 2000 kilometer van huis in een onbekend land worden gehuisvest.

Omdat de dag ook vroeg was begonnen zijn wij niet langer dan tot zes uur doorgereden. In Duitsland, nabij Dresden hebben wij een hotel geboekt zodat kon worden uitgerust en gegeten. De menukaart bleek een uitdaging maar na geluiden van een kip, varken en een vis, kon een keuze worden gemaakt. Om kwart over negen vielen wij als een blok in slaap tot vijf uur toen kerkklokken een kwartier lang kenbaar maakten dat het Paaszondag was geworden. Goed om ook dat te gedenken. Na dit bijzondere intermezzo sliepen wij snel weer en om zeven uur weer opgestaan om gezamenlijk een paasontbijt te nuttigen alvorens de laatste etappe naar Nederland zou aanvangen.

Door de vluchtelingen is niet veel gedeeld over hun ervaringen maar de verslagenheid en onzekerheid is heel goed merkbaar. Een auto met een Oekraïens kenteken zorgde bij Tanya voor een huilbui en de sfeer was nooit ongedwongen. Yulia vroeg zich in de buurt van Hannover af wanneer wij nu eigenlijk de Pools-Duitse grens waren overgestoken. Wij vertelden haar dat dit de dag ervoor rond vijf uur het geval was geweest. Zij was stomverbaasd want waar was dan de controle geweest. Die is er niet, dat komt door de EU, zeiden wij. Het Schengenverdrag was wat lastig om precies uit te leggen. Bij de grens tussen Duitsland en Nederland hebben wij dus laten zien hoe gemakkelijk je van het ene land in het andere komt. Dat zorgde voor veel verwondering.

Wij hebben onze passagiers in Donkerbroek en Ureterp bij twee gastvrije gezinnen gebracht. Hier kunnen zij op adem komen voordat zij naar de centrale opvang is Heerenveen gaan om daarvandaan naar een meer permanente plek gebracht te worden. Het afscheid was alsof wij elkaar al heel lang kenden. De vluchtelingen zullen wij ons blijvend herinneren en wij bidden voor hen als zij in een weliswaar gastvrij land wel een onzekere toekomst tegemoet gaan.

*Omwille van privacyredenen zijn de namen gefingeerd